Wynikiem stosowania techniki jądrowej, m.in. w medycynie, przemyśle zbrojeniowym oraz w energetyce jądrowej, jest wytworzenie znacznych ilości radiotoksycznych długo- i krótkożyciowych odpadów promieniotwórczych.

1. Odpadami promieniotwórczymi są produkty uboczne przy produkcji oraz obróbce paliwa jądrowego. Największą część, ok. 80%, stanowią odpady związane z wydobyciem rudy uranu, składowane w pobliżu kopalni jako hałdy lub zbiorniki ze szlamem, tzw. wypłuczki. Dalsze części pochodzą z elektrowni jądrowych[1], z zakładów uzdatniania zużytego paliwa jądrowego oraz z jądrowych ośrodków badawczych. 
2. Odpady promieniotwórcze powstają także przy obróbce uranu i plutonu do celów militarnych, a także przy utylizacji broni jądrowej w ramach procesu rozbrojenia.
3. Oprócz, zużytego paliwa jądrowego z elektrowni jądrowych, odpadów powstających przy ponownym uzdatnianiu paliwa jądrowego (stanowiących najmniejszą objętościowo część odpadów promieniotwórczych), zalicza się do odpadów promieniotwórczych również inne materiały, które zostały skażone promieniotwórczo. Materiały te zostają najczęściej skażone w procesach produkcyjnych elektrowni jądrowych, w medycynie, przemyśle i w wyniku przeprowadzanych badań naukowych. Do materiałów tych zalicza się np.:
• strzykawki i igły stosowane w medycynie nuklearnej
• zdemontowane rurociągi
• materiały izolacyjne
• narzędzia i urządzenia
• zużyte dozymetry

Podział odpadów promieniotwórczych

Wypalone paliwo jądrowe (SNF) powstaje w wyniku eksploatacji cywilnych i wojskowych reaktorów jądrowych. Ma ono postać kilkumetrowych prętów uranowych, osłoniętych koszulkami z cyrkonu. Po kilkuletniej eksploatacji w reaktorze jądrowym pręty te jeszcze przez długi czas generują promieniowanie jonizujące i neutrony, a w wyniku hamowania promieniowania Alfa, Beta i Gamma wydzielają również ciepło.

Wysokoaktywne odpady promieniotwórcze (HLW) są głównym produktem przerobu wypalonego paliwa jądrowego, polegającego na rozpuszczeniu w kwasach wypalonych uranowych prętów paliwowych i oddzieleniu promieniotwórczych produktów rozszczepienia jąder izotopu 235U od pozostałego uranu i powstałych w trakcie pracy reaktora jąder transuranowców, w tym głównie rozszczepialnego izotopu plutonu 239Pu. Z uzyskanego w ten sposób uranu i jąder transuranowców produkuje się paliwo reaktorowe typu MOX (Mixed Oxides), które może być, w określonych proporcjach, użyte wraz z nowym paliwem uranowym jako powtórny wsad paliwowy do reaktora. Powstałe w wyniku tego procesu ciekłe, wysokoaktywne odpady promieniotwórcze zatęża się, witryfikuje i umieszcza w cylindrycznych naczyniach ze stali nierdzewnej. Po zastygnięciu są one traktowane jako odpad niebezpieczny.

Odpady transuranowe (TRUW) składają się głównie z wytworzonych w reaktorze pierwiastków cięższych od uranu i plutonu, o długim okresie połowicznego zaniku i aktywności wyższej niż 3 kBq na gram odpadu. Powstają podczas przerobu SNF prowadzonego z ekstrakcją transuranowców cięższych od uranu i plutonu. Odpady tego typu nie generują dużych ilości ciepła. Emitują głównie promieniowanie Alfa i neutrony.

źródło: "Przegląd Geologiczny, vol. 57, nr 9, 2009"
pobierz całość: pobierz dokument